Skip to main content

Sérhljóð

Hér lærum við hvernig á að bera fram einhljóðin 8 í íslensku og tvíhljóðin 8.

Einhljóð

Þessi hljóð samanstanda af einu sérhljóði. Svona ber maður þau fram:

RithátturFramburðurHljóðritun
a[a]
e[ɛ]
i/y[ɪ]
í/ý[i]
o[ɔ]
u[ʏ]
ú[u]
ö[œ]
Hvað er þessi „hljóðritun“?

Í hljóðritun eru notuð tákn úr alþjóðlega hljóðstafrófinu (IPA-stafrófinu). Þú þarft ekki endilega að skilja hvað þau merkja til að læra íslenskan framburð.

Tvíhljóð

Tvíhljóð samanstanda af tveimur sérhljóðum en í rituðu máli eru þau ekki endilega skrifuð með tveimur bókstöfum.

Tvíhljóðin í íslensku eru:

RithátturFramburðurHljóðritun
á[au]
é[jɛ]
ó[ou]
æ[ai]
ei/ey[ei]
au[œi]
ogi[oi]
ugi[ʏi]
Sérhljóð eru sjaldan fleiri saman

Á íslensku sér maður varla sama sérhljóðið fleiri en einu sinnu í röð, til dæmis aa eða ii. Reyndar gerist það sjaldan að maður sér fleiri en eitt sérhljóð saman yfirhöfuð, nema það sé tvíhljóð sem er nefnt fyrir ofan, eða:

  • Eitt sérhljóðanna er með broddi, t.d. áætlun, Ítalía;
  • Um tökuorð er að ræða, t.d. Ísrael, flauel.

Í samansettum orðum kemur fyrir að sama sérhljóðið birtist tvisvar í röð en í þessu tilfelli er það borið fram sem tvö sérhljóð. Til dæmis er hjartaaðgerð borið fram eins og það sé skrifað hjartaaðgerð (🤓 hljóðritun fyrir nörda: /ˈçartaˌaðcɜrð/).

Á undan ng/nk

Á undan ng eða nk breytist framburður ákveðinna sérhljóða. Þessar breytingar ná til eftirfarandi sérhljóða:

Sérhljóðng/nk →verðurHljóðritunDæmi
aá[au]langur, blankur, banki
eei[ei]enginn, lengi
ií[i]Ingi, flinkur
uú[u]pungur, punktur
öau[œi]ngur, blönk